De digitale economie heeft de manier waarop bedrijven opereren en consumenten winkelen fundamenteel veranderd. Technologische vooruitgang heeft markten wereldwijd dichter bij elkaar gebracht, maar het heeft ook geleid tot de opkomst van een handvol technologische giganten die de marktplaats domineren. In een poging om een eerlijker speelveld te creëren en machtsmisbruik te voorkomen, introduceerde de Europese Unie de Digital Markets Act (DMA), een ingrijpende wet die gericht is op het reguleren van de digitale markt en het waarborgen van eerlijke concurrentie.
Wat is de Digital Markets Act?
De Digital Markets Act (DMA) is een wetgevingsvoorstel van de Europese Unie dat gericht is op het beperken van de marktmacht van grote technologiebedrijven, vaak aangeduid als “gatekeepers”. Deze bedrijven, zoals Google, Amazon, Facebook, Apple en Microsoft (soms afgekort als GAFAM), hebben vaak een dominante positie in specifieke markten. De DMA is ontworpen om te voorkomen dat deze bedrijven oneerlijke praktijken toepassen die hun concurrentie verstikken en innovatie in de kiem smoren.
Wie worden beschouwd als ‘gatekeepers’?
Een bedrijf wordt als gatekeeper beschouwd als het voldoet aan bepaalde criteria, zoals:
- Een marktkapitalisatie van meer dan 75 miljard euro of een jaaromzet van meer dan 7,5 miljard euro binnen de Europese Unie.
- Het heeft minstens 45 miljoen actieve maandelijkse gebruikers en 10.000 zakelijke gebruikers in de EU.
- Het bezit een platform dat een belangrijke toegangspoort is voor zakelijke gebruikers om eindgebruikers te bereiken, zoals online marktplaatsen, sociale netwerken, zoekmachines en mobiele besturingssystemen.
Deze criteria zijn bedoeld om ervoor te zorgen dat de regels van de DMA gericht zijn op de grootste spelers in de digitale markten die de meeste invloed hebben.
Belangrijkste verplichtingen en verboden van de DMA
De DMA introduceert een reeks verplichtingen en verboden waaraan gatekeepers zich moeten houden. Deze zijn ontworpen om eerlijke concurrentie te bevorderen, de toegang tot markten te verbeteren en consumenten te beschermen. Enkele van de belangrijkste regels zijn:
- Eerlijkheid en Toegankelijkheid: Gatekeepers moeten hun platforms openstellen voor concurrenten en kunnen niet langer hun eigen diensten bevoordelen. Zo mag bijvoorbeeld Google geen eigen producten hoger plaatsen in zoekresultaten dan die van concurrenten.
- Data-uitwisseling: Gatekeepers mogen geen gegevens van zakelijke klanten gebruiken om concurrerende producten te creëren of te bevoordelen. Dit voorkomt dat bedrijven zoals Amazon verkoopgegevens van derde partijen gebruiken om hun eigen producten te verbeteren.
- Verbod op ‘koppelverkoop’: Gatekeepers mogen hun platformen niet gebruiken om gebruikers te dwingen andere diensten van hetzelfde bedrijf te gebruiken. Apple mag bijvoorbeeld niet langer eisen dat ontwikkelaars gebruik maken van zijn eigen betaalsystemen voor in-app aankopen.
- Interoperabiliteit van diensten: Diensten zoals berichten-apps moeten interoperabel worden, wat betekent dat gebruikers van verschillende platforms zoals WhatsApp en iMessage berichten naar elkaar moeten kunnen sturen.
Wat betekent de DMA voor de consument?
Voor consumenten is de DMA bedoeld om meer keuzevrijheid, lagere prijzen en betere diensten te bieden. Door het bevorderen van concurrentie, worden bedrijven aangemoedigd om te innoveren en de kwaliteit van hun diensten te verbeteren, terwijl consumenten minder snel worden vastgepind aan een enkel ecosysteem of platform. Het verminderen van de macht van gatekeepers zou ook kunnen leiden tot nieuwe startups die beter kunnen concurreren met de gevestigde bedrijven.
Uitdagingen en kritiek
Hoewel de DMA breed wordt verwelkomd als een stap in de juiste richting, zijn er ook zorgen over de implementatie ervan. Grote technologiebedrijven hebben al aangegeven dat ze tegen bepaalde regels zullen vechten, omdat ze vinden dat de wetgeving innovatie en groei kan belemmeren. Er is ook een uitdaging voor de Europese Unie om ervoor te zorgen dat de regels daadwerkelijk worden gehandhaafd, gezien de complexiteit van de digitale markten en de invloed van deze grote bedrijven.
In een notendop
De Digital Markets Act markeert een keerpunt in de manier waarop overheden proberen de macht van grote technologiebedrijven te reguleren. Het is een ambitieus en gedurfd initiatief dat de digitale economie meer open, eerlijk en concurrerend zou moeten maken. Hoewel de weg naar volledige implementatie vol uitdagingen zit, biedt de DMA de kans om een evenwichtiger digitaal ecosysteem te creëren waarin innovatie floreert en consumenten beschermd worden tegen machtsmisbruik.
De toekomst van de digitale markten zal nauwlettend in de gaten worden gehouden, en de DMA kan dienen als blauwdruk voor andere regio’s die soortgelijke problemen aanpakken in hun eigen markten.
